Jak działają asany. Olga Szkonter

Foto: Karolina Falkowicz, Marek Tobjasz

Wiele mówi się o tym, jak dobroczynny wpływ na funkcjonowanie naszego ciała mogą mieć asany, czyli pozycje jogi. Mają za zadanie utrzymywać ciało w dobrej formie – usuwać napięcia, uealastyczniać, ale też wzmacniać mięśnie, stymulować pracę narządów wewnętrznych. W systemie jogi nie są najważniejszą częścią praktyki, ale ciężko utrzymać spokojny stan umysłu, kiedy ciało i zdrowie nas zawodzą. Praca z ciałem uczy nas koncentracji, bycia tu i teraz, świadomości. Asany przygotowują także plecy i biodra do siedzenia przez dłuższy czas w medytacji. Dzielą się na grupy, z których każda ma pewne charakterystyczne właściwości i konkretny wpływ na nasze samopoczucie.

Mamy zatem pozycje stojące – w tym stojące na jednej nodze, stojące w rozkroku, pozycje siedzące (w tym siady symetryczne i
asymetryczne), pozycje odwrócone, balanse (przez niektórych zaliczane do wariantów stania na rękach), pozycje leżące (na brzuchu, na plecach, w bardzo niewielu przypadkach również na boku). Pośród tych grup pozycji możemy wykonać ruchy w kilku zakresach: skłony, wygięcia do tyłu, skręty, skrętoskłony, skłony do boku. Te zakresy ruchu również są związane z określonymi własnościami. Teraz kilka słów więcej.
Grupy pozycji:

Pozycje stojące

To grupa asan, które uczą stabilności i pracy z podstawą pozycji, dlatego są istotną częścią praktyki dla poczatkujących. Energetyzyją, aktywizują, wzmacniają całe ciało. Do tej grupy zaliczany jest także dynamiczny cykl powitania słońca z tadasany (pozycji góry). Jeśli zaś stoimy tylko na jednej nodze, dodatkowo uczymy się równowagi, koncentracji, panowania na ciałem, intensywnie wzmacniamy nogi a także mięśnie tułowia. Pozycje niestabilne uczą równowagi i dają poczucie zrównoważenia, aktywnego skupienia, poprawiają pamięć i koncentrację. Pozycje stojące w rozkroku natomiast, intensywnie rozciągają i wzmacniają nogi, a także uelastycznią miednicę.

Foto: Karolina Falkowicz, Marek Tobjasz

Pozycje siedzące
Ich głównym zadaniem jest poprawa elastyczności mięśni pachwin, bioder, kolan i kostek. Kiedy pracujemy w pozycji siedzącej, wzmacniamy kręgosłup, pozwalając nogom odpocząć. Zgięcie kolan ma też zapobiegać dolegliwościom i zwyrodnieniom kostek i stawów kolanowych. Uczymy się w nich siedzieć prawidłowo, ustawiając odpowiednio tułów, co z kolei ułatwia pracę i podtrzymuje zdrowie narządów wewnętrznych. Ułatwiają także oddychanie, działają uspokajająco i równoważąco. Przygotowują do medytacji.
Pozycje odwrócone

Foto: Karolina Falkowicz, Marek Tobjasz

To pozycje takie jak: stanie na głowie, na rękach, na przedramionach i barkach, wraz z
wariantami. Poprawiają krążenie, stymulują pracę gruczołów dokrewnych, wzmacniają także odporność organizmu. Kiedy odwracamy ciało do góry nogami, poprawiamy krążenie, dotleniając dzięki temu nie tylko mózg, ale wszystkie narządy wewnętrzne. Pozycje te działają antygrawitacyjnie, tzn. są próbą równoważenia negatywnych skutków oddziaływania na nas siły ciężkości, pod wpływem której narządy opadają i zmieniają kształt, tracąc swoją wydajność. Pozycje odwrócone są także odpoczynkiem dla nóg i profilaktyką żylaków. Ze względu na swój nietypowy charakter czasem wymagają od nas dużej determinacji i przełamania lęku, dzięki temu jednak uczą także odwagi, wzmacniają pewność siebie i aktywizują. Niewskazane w czasie menstruacji.

Foto: Karolina Falkowicz, Marek Tobjasz

Balanse na rękach
Balanse to bardzo ciekawa grupa pozycji, zazwyczaj wymagająca już pewnego zaawansowania w praktyce asan. Skutecznie wzmacniają barki, ramiona, nadgarstki i mięśnie głębokie ciała. Uczą subtelnej, ale intensywnej pracy z szukaniem stabilności w pozycji, w której z pozoru ciężko zachować równowagę. Dzięki praktyce tych pozycji, ciało staje się gibkie, ruchy precyzyjne i uważne. Balansując dociskamy narządy brzucha, serce i płuca, przez co masujemy je i wzmacniamy, zwiększamy także wydolność układu oddechowego i układu krążenia. Pozycje te aktywizują, delikatnie rozgrzewają, uczą skupienia, dodają sił i wiary w siebie. Nie praktykuje się ich podczas menstruacji i ciąży.

Foto: Karolina Falkowicz, Marek Tobjasz

Pozycje leżące
To pozycje bardzo stabilne, charakteryzują się największą powierzchnią podparcia ciała. Zazwyczaj kojarzą się nam z formą wypoczynku, relaksu, generalnie ułatwiają oddychanie. W pozycjach leżących możemy znaleźć jednak także warianty, które wymagają sporo siły, jak np. brzuszki, intensywne i dynamiczne skręty (jathara parivartanasana). Pozycje leżące pomagają rozluźnić narządy wewnętrzne, mogą wspomagać trawienie, uelastyczniać biodra. Pozycje leżące na brzuchu wzmacniają pośladki i dolną część pleców. Działają uspokajająco i regenerująco.

Zakresy ruchu:

Skłony do przodu

Działają uspokajająco i wyciszająco. Usuwają napięcia, są dobrym odpoczynkiem. Korzystnie wpływają na narządy jamy brzusznej, kręgosłup i miednicę.

Skłony do boku

Uelastyczniają kręgosłup, utrzymują mięśnie brzucha w formie.

Wygięcia do tyłu

Pozycje te uelastycznią kręgosłup, intensywnie otwierając klatkę piersiową. Wzmacniają ramiona i nogi, rozciągają mięśnie brzucha, uelastyczniają biodra. Bardzo mocno aktywizują, czasami wręcz pobudzają, rozwijają otwartość i wiarę w siebie.

Skręty

Skręty uelastyczniają kręgosłup, co poprawia dopływ krwi do zakończeń nerwowych i sprzyja regeneracji. Wpływają korzystnie na organy wewnętrzne, delikatnie je masując i pobudzając do pracy. Usuwają kłopoty związane ze sztywnymi barkami, plecami i pachwinami. W skrętach stajemy się skupieni i zrelaksowani zarazem.

Jak widać, różne grupy pozycji i zakresy ruchu w pozycjach mają określone własności, które uwzględniamy przy układaniu praktyki. Zrównoważona praktyka powinna zawierać wszystkie zakresy ruchu, aby harmonijnie rozwijać ciało i budować jego siłę, nawet jeśli bazuje się głównie na pozycjach stojących. Podane tutaj właściwości grup pozycji są jednak pewnym uproszczeniem, gdyż na efekty praktyki wpływają dodatkowe czynniki. Można je na różne sposoby modyfikować np. poprzez ilość powtórzeń (bardzo dynamiczna praktyka zawsze będzie bardziej ożywiająca i aktywizująca), łączenie pozycji i ich kolejność a także poprzez przeważający zakres ruchu – np. duża ilość skłonów będzie działała bardzo uspokajająco, intensywne wygięcia z kolei będą pobudzające i żeby się zrównoważyć, warto po nich robić pozycje delikatnie uspakajające układ nerwowy.
Zachęcam, żebyście zwrócili uwagę na to, jak odczuwacie działanie określonych pozycji, szczególnie ich wpływ na Wasze samopoczucie – to powinno być zauważalne dość szybko. Zaobserwujcie jak czujecie się po intensywnej praktyce z wygięciami i pozycjami odwróconymi, a jak czujecie się po kilku skłonach albo sekwencji pozycji leżących na plecach. Kiedy jesteście zmęczeni – czy wolicie wchodzić do pozycji dynamicznie, czy zostać w niej statycznie? Dzięki takim obserwacjom zyskacie więcej świadomości i kontaktu ze swoim ciałem w praktyce i będzie Wam łatwiej ułożyć samodzielnie zestaw dla siebie w odpowiedzi na Wasze aktualne potrzeby. Miłego i owocnego eksperymentowania!
Foto: Karolina Falkowicz, Marek Tobjasz

o jodze